بهاء و تحت الحمايگي روسيه

مشخصات كتاب

برگرفته از كتاب:

بهائيت آن گونه كه هست / مؤسسه جام جم / چاپ اول / 1387

بهاء و تحت الحمايگي روسيه

منابع بهائي، رفتن بهاء (پس از ترور شاه و دستگيري بابيان توسط حكومت ايران) به خانه منشي سفارت روسيه در زرگنده (محل ييلاقي سفارت روس) را، امري ساده (رفتن بها به ميهماني شوهر خواهرش!) تلقي كرده و به سادگي از كنار اين مساله مهم گذشته اند. [1] حال آنكه دقت در زواياي مساله، و به ويژه اقدام بعدي سفير در حمايت جدي از بها، نشان مي دهد كه مساله لوني ديگر داشته است. دهكده هاي زرگنده و قلهك در عصر قاجار تحت مباشرت مستقيم روس و انگليس قرار داشتند و رعاياي اين دو قريه عملاً اتباع روسيه و انگلستان شمرده مي شدند. امتيازي كه اين دو دولت دراين مورد به دست آورده بودند ناشي از حق كاپيتولاسيون بود كه تا 1927 در ايران اجرا مي شد. [2] سعيد نفيسي مي نويسد: «...چون جايگاه تابستاني سفارت انگلستان در قلهك بود سراسر آن آبادي جزو خاك انگلستان شمرده مي شد و نه تنها شهرباني ايران حق دخالت در كارهاي آنجا را نداشت حتي كدخداي قلهك را سفارت انگلستان عزل و نصب مي كرد. جايگاه تابستاني سفارت روسيه تزاري هم در زرگنده بود و آن سفارت نيز همان امتيازات را در آن ناحيه داشت». [3] درواقع، ساكنان و پناهندگان ايراني به قلهك (و نيز زرگنده)، از حقوق و مزاياي برون مرزي و مصونيت قضايي (كاپيتولاسيون) برخوردار بودند و «مقامات قضايي و انتظامي ايران، حق تعقيب و توقيف» آنها را نداشتند [4] و «هرگاه ميان سكنه اين دهات، نزاعي واقع شود بايد سفراي مزبور، حكم آن را بنمايد، مثل اين كه